تنگی کانال نخاعی اختلالی است که به علت تنگ شدن کانال نخاعی ایجاد می‌شود. فرایند تنگ شدن کانال نخاعی به علت تحلیل رفتن مفاصل فاست و دیسک بین مهره‌ای ایجاد می‌شود. در این بیماری زائده های استخوانی که استئوفیت نام دارند به درون کانال نخاعی رشد می‌کنند. مفاصل فاست به آرتروز تبدیل شده و بزرگ می‌شوند که این عارضه باعث تنگ شدن فضای لازم برای ریشه اعصاب می‌گردد. این عارضه تحت عنوان آرتروپاتی مفصل فاست شناخته شده است. در تنگی کانال نخاعی رباط‌های طناب نخاع به ویژه رباط فلاوم، سفت شده و با بالا رفتن سن از میزان انعطاف پذیری آنها کاسته می‌شود و ضخامت آنها افزایش می‌یابد که این امر باعث تنگی کانال نخاعی خواهد شد. تنگی کانال نخاعی می‌تواند در قسمت مرکزی کانال، جایی که طناب نخاعی قرار دارد، در محلی که ریشه اعصاب در قسمت مرکزی کانال نخاعی قرار دارند، یا در مجرای جانبی نخاع که ریشه اعصاب به نقاط مختلف بدن هدایت می‌شوند، رخ دهد.
احتمال بروز تنگی کانال نخاعی در همه سنین وجود دارد و می‌تواند همه افراد را درگیر کند، اما شدت علائم این عارضه و اندازه تنگی کانال و اعصاب تحت فشار بستگی دارد. شدت بیماری در افراد مختلف متفاوت است و همه بیماران دچار ضعف یا درد نمی‌شوند.
چه عواملی باعث بروز تنگی کانال می‌شود؟
عوامل متعددی که باعث کاهش فضای درون کانال می‌شوند در بروز این عارضه نقش دارند و ریشه اعصاب را تحت فشار قرار می دهند. عوامل تحلیل برنده از علل بسیار شایع تنگی کانال نخاعی محسوب می‌شود اما امکان بروز این عارضه در افرادی که کانال نخاعی آنها کوچکتر از حالت طبیعی است یا از اختلالات نادر مانند انواع تومورها و اختلالات متابولیکی رنج می‌برند، نیز وجود دارد.
علائم تنگی کانال نخاعی چیست؟
هنوز پزشکان به درستی نمی دانند که چرا تنگی کانال نخاعی باعث بروز درد و ضعف می‌شود. در بخش زیر به علائم این عارضه اشاره می‌کنیم:
- درد باسن یا درد پا که علامت بسیار شایع تنگی کانال در ناحیه لومبر است که ممکن است با فشردگی ساختار عروق خونی کوچک که وظیفه انتقال خون به ریشه اعصاب را بر عهده دارند ارتباط داشته باشد.
- ممکن است تنگی کانال نخاعی به علت فشردگی فیزیکی ریشه اعصاب رخ دهد. ممکن است هر یک از این فرایندها و عملکرد طبیعی اعصاب ارتباط داشته باشند از قابلیت عملکردی اعصاب این ناحیه بکاهند.
- ممکن است برخی از افراد مبتلا به بیماری تحلیل برنده نخاع هیچ گونه علامتی نداشته باشند، اما برخی از آنها از درد خفیف در قسمت پایین کمر شکایت دارند، در برخی دیگر قادر به راه رفتن نیستند.
- افرادی که از تنگی کانال نخاعی رنج می‌برند دچار درد باسن، ران، و پا می‌شوند که این مسئله با راه رفتن و ایستادن بدتر می‌گردد اما با استراحت کردن بهبود می‌یابد. در برخی موارد بیمار کمردرد ندارد اما از ضعف و درد پا رنج می برد.
- برخی از علائم بسیار شدید تنگی کانال نخاعی از عبارتند از: بی حسی، سوزن سوزن شدن، و احساس ضعف در اندام تحتانی.
- قرار گرفتن در برخی حالات خاص با افزایش فضای موجود برای ریشه اعصاب به تسکین علائم تنگی کانال نخاعی کمک می‌کند این حالات شامل خم شدن به سمت جلو و چرخش قسمت پایین کمر است.
- به عنوان مثال اکثر افرادی که از تنگی کانال نخاعی رنج می‌برند می‌توانند بدون احساس درد دوچرخه سواری کنند، از پله بالا بروند، و با خم شدن به سمت جلو راه بروند. طور کلی این افراد می‌توانند با خم شدن به سمت جلو مسافت بسیار زیادی را بدون احساس درد طی کنند.
- معمولاً علائم این بیماران در هنگام پایین آمدن از پله یا سرازیری مجددا نمایان می‌شود زیرا فضای کافی در اختیار ریشه اعصاب نخاع قرار ندارد. ظهور و شدت علائم تنگی کانال نخاعی و عوامل متعددی از قبیل وسعت تنگی کانال نخاع، درگیر بودن اعصاب، آستانه تحمل درد در بیمار، و توانایی عملکردی او بستگی دارد.
تنگی کانال نخاعی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص تنگی کانال نخاعی با انجام معاینه جسمانی و بررسی سابقه پزشکی بیمار انجام می‌شود. پزشک به بررسی علائم بیماری میپردازد، از او در خصوص عوامل که باعث بهتر یا بدتر شدن آنها می‌شوند، و مدت زمانی که طول میکشد تا درد تسکین یابد سوال می‌کند. انجام معاینه جسمانی برای تعیین شدت بیماری و وجود ضعف یا بی حسی در برخی از نقاط بدن ضروری است. وجود هرگونه اختلال در قدرت یا حس برخی از اعضای بدن که با معاینه اعصاب مشخص می‌شود یک روش سودمند برای تشخیص تحت فشار بودن ریشه اعصاب است. از معاینه جسمانی برای رد کردن احتمال سایر اختلالات مانند اختلالات مرتبط با دیابت یا آرتروز زانو و ران استفاده می‌شود. هیچ یک از تست‌های آزمایشگاهی نمی‌توانند به تشخیص کانال نخاعی کمک کنند، اما می‌توانند به تشخیص و تایید علل غیر عادی تحت فشار بودن ریشه اعصاب و نقص طناب نخاعی کمک کنند. اسکن ام آر آی یا سی تی اسکن می‌توانند تصاویر دقیقی را از محل ریشه اعصاب، میزان تنگ شدگی کانال، و رد کردن سایر علل احتمالی ارائه دهند.
بهترین روش برای درمان تنگی کانال نخاعی چیست؟
- داروها
پزشک برای درمان درد و التهاب مصرف برخی از داروها از قبیل استامینوفن، آسپرین، ناپروکسن، یا ایبوپروفن را تجویز می‌کند. اگر مصرف این داروها نتوانند به تسکین درد کمک کند، پزشک برای تسکین درد و التهاب از داروهای استروئیدی مانند کورتیزون استفاده خواهد کرد. استفاده از داروهای بی حسی برای رفع درد در اعصاب تحت فشار یک گزینه درمانی دیگر است که به بهبود حال بیمار کمک می‌کند.
- ورزش درمانی
ممکن است پزشک از بیمار بخواهد از انجام دادن برخی از کارها خودداری کند، برای تقویت عضلات شکم و کمر که وظیفه محافظت از نخاع را بر عهده دارند برخی از تمرینات ورزشی را انجام دهد. تمرینات ایروبیک، شنا، دوچرخه سواری، یا پیاده روی، از بهترین روش‌ها برای فعالیت داشتن محسوب می‌شوند. در صورتی که سن بیمار بالا باشد یا عضلات شکم او ضعیف باشند، باید از بریس برای محافظت از کمر خود استفاده نماید. درمان دستی، ماساژ درمانی، و طب سوزنی، تاثیر بسیار زیادی در تسکین درد برای مشکلات نخاعی دارند.
چه موقع انجام عمل جراحی برای درمان توصیه می‌شود؟
انجام عمل جراحی تا حد زیادی به وضعیت عمومی سلامت بیمار و میزان اثرگذاری بیماری بر امور روزمره او بستگی دارد. در صورتی که بیمار از ضعف و بی حسی اندام تحتانی رنج می برد، راه رفتن برای دشوار است، یا دچار مشکلات مربوط به بی اختیاری روده و مثانه شده است، پزشک انجام عمل جراحی را پیشنهاد می‌کند. عمل جراحی یک گام بسیار بزرگ است بنابراین بیمار باید قبل از هر کاری همه موارد را در نظر بگیرد. هدف از انجام عمل جراحی، رفع فشار از نخاع و اعصاب و محافظت از طناب نخاعی است. ممکن است پزشک برای رفع فشار اقدام به خارج کردن برخی از نقاط ستون فقرات نماید، آنها را اصلاح کند، یا برخی از مهره‌ها را در مورد دردناک به هم متصل نماید.
خطرات حاصل از جراحی شامل چه مواردی است؟
خطرات حاصل از جراحی شامل چه مواردی است؟معمولاً اکثر بیماران می‌توانند پس از عمل جراحی به خوبی راه بروند و از میزان درد آنها کاسته می‌شود. اما در این عمل جراحی نیز همانند سایر عمل‌های جراحی ریسک عفونت و ایجاد لخته خونی وجود دارد. ممکن است در غشای محافظ نخاع، پارگی ایجاد شود. همه این موارد قابل درمان هستند اما باعث می‌شوند دوران بهبود طولانی شود.
